مباحث نحوی

مباحث نحوی

منصرف و غیر منصرف

اسمی که بتواند حرکات مختلف اعرابی و تنوین را بپذیرد منصرف است.

مانند: 1- قالَ علیٌ   2- رَأیتُ علیاً 3- سَمِعتُ مِن علیٍ

(( علی )) منصرف است زیرا حرکات سه قسم اعراب اسم و نیز تنوین را پذیرفته است.

اسمی را که تنوین و کسره نپذیرد غیر منصرف است.

(( کسره پذیری غیر منصرف ))

هر گاه اسم غیر منصرف به کلمه دیگر اضافه شود ویا الف ولام برسرش بیاید (( کسره )) می پذیرد، ولی هیچ گاه تنوین نمی پذیرد. هُم فی المَساجِد در این مثال مساجد غیر منصرف بوده ودر حالت جری کسره نمی پذیرفته اما در اینجا چون دارای ال میباشد کسره پذیرفته است

صَلِّ عَلی اَشرَفِ الأَنبیاءِ { اَشرَف که غیر منصرف بوده چون به الاَنبیاء اضافه شده درحالت جری کسره پذیرفته و کلمه انبیاء که غیر منصرف بوده بخاطر اینکه ال بر سرش آمده کسره گرفته است

شرایط مضاف

1-    مضاف هیچ گاه با(( ال )) تعریف همراه نمیشود. مثال: اَلمُعلِّم المَدرسة نادرست است که صحیح آن اینگونه است: مُعَلِّمُ المَدرَسةِ

2-    هرگز تنوین قبول نمی کند.

3-    هرگاه مضاف مثنی یا جمع باشد، نون تثنیه یا جمع بخاطر اضافه شدن حذف میشود. مثال: مُعلِمُونَ المدرسة نادرست است صحیح آن این گونه است: مُعلِّمِوا المَدرِسةِ درست است.

اضافه معنوی

در اضافه غالباً حرف جری در تقدیر گرفته میشود.

اضافه ای که حرف جر در تقدیردارد اضافه معنوی است و حرف جر می تواند (( مِن )) ، (( فی )) و یا (( لام )) باشد.

1-    هر گاه مضاف الیه (( جنس )) مضاف را بیان کند. حرف ( مِن ) مقدّر است، مانند: خاتَمُ ذَهَبٍ ( انگشتر طلایی )) که اصل آن اینگونه بوده است: خاتَمٌ ( مِن ) ذَهَب . که خاتَمُ مضاف است و ذَهَبٍ مضاف الیه و بیان کننده ی جنس خاتم است.

2-    هر گاه مضاف الیه (( زمان یا مکان )) انجام مضاف را نشان دهد، حرف ( فی )) در تقدیر است.مثال: صَلاةُ اللَّیلِ ( نماز شب ) اصل آن صَلاةُ ( فی ) اللَّیلِ می باشد. که صَلاةُ، مضاف و اللَّیلِ مضافٌ الیه و بیان کننده زمان وقوع صَلاة می باشد.

3-    در بقیه موارد به جز دو موارد گفته  شده  غالباً حرف جر ( لام ) در تقدیر گرفته میشود .

4-     مانند: کِتابُ زَیدٍ که اصل آن اینکونه بوده است کِتابٌ لِزیدٍ.